Jesień to okres odsadzania półrocznych źrebaków. Jak spokojnie i z jak najmniejszą szkodą dla zwierząt, odsadzić źrebię od klaczy? To pytanie zadaje sobie chyba każdy hodowca, a szczególnie taki, który robi to po raz pierwszy.

Podczas warsztatów wczesnego szkolenia źrebiąt, uczymy jak zrobić to właściwie. Praca z noworodkiem konia w pierwszych godzinach życia i tzw. okresie krytycznym , pozwala nam zredukować stres i zmniejszyć lęk separacyjny w późniejszym życiu który konie mają wrodzony.

Imprintingowane źrebię traktuje człowieka z zaufaniem jak członka stada i najczęściej pokazuje oznaki samodzielności i niezależności, samemu oddalając się od klaczy lub pozostając z człowiekiem. Źrebaka po takim szkoleniu łatwej jest odprowadzić od mamy, wykonać wiele zabiegów pielęgnacyjnych i weterynaryjnych. Oddzielenie od klaczy nie jest wówczas „tragedią” w życiu młodego konia zwłaszcza jeśli pozostaje wśród rówieśników lub innych zaprzyjaźnionych członków stada. Zachodzi proces socjalizacji źrebaka z nowymi członkami stada i uczy się zarówno języka jak norm społecznych swojej nowej społeczności już bez opieki mamy. Brak oddzielenia źrebaka od klaczy wpływa najczęściej negatywnie na proces nauki i wychowania przez stado zaburzając jego przyszłe zachowania. 

Z pomocą przychodzi także nauka, która potwierdza wiedzę jaką przekazujemy na szkoleniach. Oto badania jakie opublikowano w październiku 2016 na stronie „Applied animal behaviour science Official Journal of the International Society for Applied Ethology”.

„Wiele koni domowych jest odstawiane od klaczy przez nagłe, fizyczne oddzielenie źrebaka od matki. Odchylenia od normalnych zachowań świadczą, że ta nagła separacja ma niekorzystny wpływ na samopoczucie klaczy i źrebaka. Aby zmniejszyć negatywne zmiany w zachowaniu i fizjologii wywołane przez odstawienie, zbadano podejście dwustopniowe: pierwszy etap był zrobiony za pomocą zakrycia wymion, aby zapobiec ssaniu, a drugi etap separacji – fizyczny, nastąpił cztery dni później. Badano zachowania takie jak: stanie, chodzenie, bieganie, jedzenie, picie, opieka, agresja, rżenie klaczy i odsadzonych źrebiąt. Grupa kontrolna dla nagłej separacji (jednostopniowej) wyniosła 8 par, a dla dwustopniowej 7. Obserwacje notowano  do 8 h na dobę. Zachowania były rejestrowane przez 24 h na dobę. Tętno i ogólne zachowanie rejestrowano na źrebiętach podczas obserwacji na żywo, a próbki kału od klaczy i źrebiąt zebrano do analizy kortyzolu. Zachowanie i fizjologiczne dane analizowano stosując model mieszany dla pomiarów powtarzanych.

Całkowita separacja źrebiąt powodowała znaczny wzrost liczby odgłosów/nawoływania (0,3 dla źrebiąt odsadzanych dwustopniowo i 56,9 dla źrebiąt separowanych nagle). 

Obserwacje biegania (0,31 w porównaniu z 3,2 obserwacji / źrebię / dzień)/

Obserwacje agresji (2,4 w porównaniu z 7,6 obserwacji / źrebię / dzień) oraz przebytą odległość (1275 w porównaniu do 4679 m / dzień).

Przed rozpoczęciem badania, źrebięta leżały 34,91 min / 8 ilości kładzenia / dzień. Podczas odsadzania, częściej kładły się źrebięta odsadzane dwustopniowo . Jednak u wszystkich badanych źrebiąt istotnie skrócił się czas leżenia . Przed rozpoczęciem badania, klacze leżały średnio 14,16  min / 2 ilości kładzenia / dzień. Nie wykazano żadnej różnicy w czasie i liczbie kładzenia się między grupami badanych klaczy. Klacze z grupy dwustopniowej nawoływały rzadziej, niż klacze z grupy separacji nagłej (7,6 w porównaniu z 12,6 odgłosów / klacz / dzień). Stężenie kortyzolu w kale wzrosło u obu grup, u klaczy i źrebiąt po oddzieleniu fizycznym (146 w porównaniu z 193 ng / ml ). Chociaż niektóre drobne redukcje w reakcjach na stres zostały osiągnięte przez zastosowanie dwustopniowego podejścia do zakończenia karmienia, wyniki te wyraźnie pokazują, jaki wpływ na klacz i źrebię ma separacja fizyczna. Duża zmienność zarówno czynników behawioralnych i fizjologicznych w reakcji na stres może wskazywać na rolę koniobowości i przywiązania w prawidłowym podejściu do zakończenia karmienia piersią.”

Badaniu nie podlegała próbka źrebiąt imprintingowanych ale doświadczenie całego zespołu Akademii JNBT zajmującego się od 8 lat imprintingami pokazuje, że poziom stresu u odsadzanych źrebaków imprintingowanych jest znacząco niższy od pozostałych osobników. Na zdjęciu obok odsadzona grupa źrebaków pod opieką cioci nie poszukuje swoich mam dobrze czując się w towarzystwie kolegów i starszej klaczy.

Warto zatem poświęcić chwile na zabiegi imprintingowe zaraz po urodzeniu oraz przy odsadzaniu wykonać je stopniowo.

Redukcja stresu daje zawsze zdrowe i pogodne zwierzęta.

Bohaterem zdjęć jest źrebak Lemon Tree ur. 01.05.2016 hodowli Konikowo w Pacholętach.

Historie źrebień, imprintingów, prowadzenia oraz  bezstresowych odsadzeń tych źrebaków można śledzić na stronie ośrodka Konikowo .

Źródło badań: Official Journal of the International Society for Applied Ethology

Tekst/tłumaczenie: A.Makacewicz, Tosia – JNBT Team / 10.11.2016

Korekta: Asia G – JNBT Team

zdjęcia JNBT oraz dzięki uprzejmości ośrodka Konikowo