Jednym z ważniejszych powodów dlaczego Natural rozwija się tak dynamicznie jest korzystanie z naturalnych zachowań i motoryki koni w celu zwiększenia bezpieczeństwa jeźdźców. Dlatego praktycznie każda z zasad Jeździectwa Naturalnego, prowadzi finalnie do jeździectwa bezpieczniejszego. Stąd też tak bardzo rozbudowana jest w nim sfera treningu, zabawy i nauki z ziemi zanim wsiądziemy w siodło. Niestety „nauka jazdy konnej” nadal kojarzy się z osobami siadającymi na godzinę w siodło bez żadnego uprzedniego przygotowania, co częściej powoduje rezygnację niż fascynację tym sportem. Mało kto wie, że w ciągu pierwszego roku od zainteresowania się jazdą konną rezygnuje z niej ponad 60% a w ciągu kolejnych 2 lat kolejne 60% początkujących jeźdźców. Powód? Brak zrozumienia, komunikacji, poczucia bezpieczeństwa, frustracja i ryzyko urazów. To dla tego Natural, zanim jeszcze dotarł do mistrzów olimpijskich takich jak David O’Connor, rozpoczął swoją karierę docierając najpierw szeroko „pod strzechy” – oferując bezpieczeństwo, wiedzę i odpowiedź na pytania, które nurtują każdego kto ma do czynienia z końmi. I to bez względu na jakim jest poziomie jeździeckim. Bo czy znacie kogoś, kto nigdy nie był sfrustrowany brakiem komunikacji, poczuciem braku bezpieczeństwa lub nie zadawał sobie pytania dlaczego nie mógł opanować ponoszącego konia?
Julie Goodnight to jedna ze sław Naturalu, której wkład w rozwój jeździectwa doceniony został w listopadzie 2008 roku przyznaniem prestiżowej nagrody „Exceptional Equestrian Educator”. Od 30 lat wykłada ucząc i szkoląc zarówno w ujeżdżeniu, skokach, wyścigach, reiningu, startu młodych koni i rekreacji. Prowadzi kursy i kliniki, ma stały program TV w Stanach oraz program szkolenia na DVD. Jak sama o sobie mówi „Jestem przede wszystkim nauczycielem a dopiero potem trenerem koni. Konie i ich obserwacja w naturalnym stadzie nauczyły mnie bardzo wiele. A Natural Horsemanship (NH) powstał przecież w oparciu o zrozumienie behawioryzmu koni, koncepcję poszukiwania przez każdego konia przywództwa i przewodnictwa zapewniającego mu bezpieczeństwo. Dlatego stosowanie tych metod daje i nam poczucie większego bezpieczeństwa” .
Zastanawiając się zatem do kogo skierowany jest NH Julie opracowała prosty Quiz – tabelę, w której każdy może odhaczyć z jakimi problemami spotyka się w obcowaniu z końmi.
Jeśli zatem ten prosty quiz zainteresuje was szukaniem odpowiedzi w Naturalu, spójrzmy jakie podejście uznani trenerzy mają do podstawowej z punktu widzenia bezpieczeństwa umiejętności jakim jest zatrzymanie.
Julie Goodnight
Odangażowanie zadu ( Hindquarters Disengagement )*
Jedną z głównych zasad Naturalnego Jeździectwa jest wyproszenie konia ze swojej przestrzeni i nauczenie się kontrolowania jego przestrzeni, aż koń zaakceptuje cię jako swojego szanowanego przywódcę, będzie radośnie podążać wszędzie za tobą i będzie wykonywać każde twoje polecenie. Ten rodzaj relacji jest często znany jako koń “zakotwiczony”, “joined-up” czy też ‚”w twojej tylnej kieszeni”. Dla mnie nie istnieje inny rodzaju związku jaki należy mieć z koniem, jak ten oparty na zaufaniu i przywództwie.
Dlatego praca z ziemi w Jeździectwie Naturalnym wykonywana jest w celu kontrolowania przestrzeni konia, wypracowania linii porozumienia pomiędzy koniem a tobą, oraz wytworzenia pełnego szacunku i chęci nastawienia ze strony konia.
Pozwala ona także na przygotowanie przed wsiadaniem w siodło wszelkich ewolucji oczekiwanych od konia, a w tym tych najważniejszych, podnoszących bezpieczeństwo jeźdźców takich jak zatrzymanie poprzez odangażowanie zadu.
Odangażowanie zadu ma miejsce wtedy, gdy koń krzyżuje tylne nogi. Koński „motor” znajduje się bowiem właśnie w jego zadzie. Zatem kiedy jego tylne nogi pozostają skrzyżowane, „silnik” jest w pozycji neutralnej i koń zatrzymuje swój ruch do przodu. Odangażowanie zadu zachęca także konia do uległości poprzez odebranie mu jego odruchu ucieczki. Odangażowanie jest naturalnym i dobrowolnym zachowaniem koni, i sygnalizuje skruchę. W naturalnym jednak środowisku, można je zaobserwować tylko u nowonarodzonych źrebiąt. Pracując metodami naturalnymi wykorzystujemy zatem odangażowanie jako narzędzie do skupienia uwagi konia i do zatrzymania jego ruchu i parcia do przodu. Tę umiejętność powinien opanować każdy jeździec i potrafić odangażować zad konia zarówno z ziemi, jak i z siodła – i w obu przypadkach jest to proste do wykonania a stanowi o bezpieczeństwie jeźdźca. Wystarczy opanować ćwiczenie poprowadzenia konia do przodu z ziemi a następnie skierowania jego nosa trochę do góry i do wewnątrz, tak aby koń wszedł wewnętrzną tylną nogą pod swoją kłodę. Powtarzając to samo z siodła uzyskamy podobny efekt skrzyżowania tylnych nóg i odangażowania zadu konia, a w efekcie zatrzymania przy użyciu tylko jednej wodzy. Konie znacznie lepiej zatrzymują się na sygnał jednej wodzy niż dwóch, ponieważ gdy ściągasz obie wodze w celu zatrzymania konia, koń ganaszuje szyję, „wiesza” się na wędzidle i odczuwając ból stara się ponosząc uciec. Ale na jednej wodzy koń nie może się „wieszać” i nie może tego także zrobić kiedy ma ugiętą szyję.
Podnosząc jedną wodzę w kierunku pępka lub przeciwległego ramienia, podnosisz koński nos i w tym momencie koń krzyżuje tylne nogi. Łatwo poznasz, że koń odangażował swój zad bo odczujesz skrzyżowanie jego nóg – jego grzbiet wyda ci się pod tobą bardziej przygięty. Jak tylko koń rozpocznie odangażowanie – a nawet gdy tylko zwolni ruch – natychmiast poluzuj wodzę, aby nagrodzić jego odpowiedź. Za każdym kolejnym razem, gdy poprosisz o zatrzymanie z użyciem jednej wodzy, powinieneś coraz mniej jej używać jako pomocy. Staraj się używać zamiennie prawej i lewej wodzy, aby koń wypracował sobie zachowanie równowagi na obie strony jego ciała.
Możesz także poprosić konia, aby nadal utrzymał ruch do przodu, w czasie gdy jego wewnętrzna tylna noga wstępuje pod jego brzuch tj jak przy prośbie o ustąpienie od łydki przy chodach bocznych lub przy zwrocie na przodzie, zarówno z ziemi lub z siodła. Pamiętaj, że jest to dużo trudniejsze dla konia niż po prostu stęp do przodu, więc nie wymagaj od razu zbyt wiele, aby nie nabrał niechęci do takich ruchów.
Julie Goodnight
* Hindquarters Disengagement- Odangażowanie zadu: słowo- neologizm wprowadzone chyba już na stałe do polskiego słownika jeździeckiego, dzięki pani Aldonie Kozłowskiej przy tłumaczeniu kursów Pata Parellego
Przygotowanie konia z ziemi do zatrzymania przez odangażowanie zadu
Umiejętność zatrzymywania konia poprzez odangażowanie jego zadu opisana przez Julie Goodnight to jedno z podstawowych ćwiczeń podnoszących bezpieczeństwo jeźdźca. To jak sprawdzenie przed wyruszeniem w podróż czy w naszym aucie działają hamulce. Jak zawsze w Naturalu rozpoczyna się je pracą z ziemi. Stosując wiedzę, narzędzia i zasady Jeździectwa Naturalnego można uzyskać u nawet początkującego konia w ciągu kilku sesji szkoleniowych poprawne zatrzymania. Na kolejnych zdjęciach można zauważyć jak wiele osiąga w ciągu tylko jednej sesji szkoleniowej Steve Halfpenny, twórca programu Silversand Horsemanship.
Zdj. 1 Koń nie jest gotowy do ćwiczeń – widoczny brak skupienia na trenerze to oznaka braku ustanowienia hierarchii i komunikacji
Zdj. 2 Odmowa wykonania ćwiczenia – bez przygotowania budującego komunikację koń nie podejmuje próby zrozumienia prośby trenera lecz instynktownie wyłamuje się
Zdj. 3 Powrót do podstaw zanim rozpocznie się właściwe ćwiczenie – budowanie hierarchii stada, w której trener musi uzyskać komunikację i akceptację konia, iż to on będąc wyżej w stadzie kontroluje przestrzeń i porusza nogami szkolonego konia a nie odwrotnie
Zdj. 4 Uzyskiwanie miękkiego ugięcia poziomego zaczynamy od nosa po łeb, szyję i kłodę w czasie ruchu do przodu.
Zdj. 5 Prośba o odangażowanie zadu – próba wkroczenia tylną wewnętrzną nogą pod kłodę i wypadnięcie zadu na zewnątrz łuku po jakim porusza się koń
Zdj. 6 Zrozumienie i akceptacja ćwiczenia przez ufnego konia – zwolnienie, opuszczenie łba, głębsze wkroczenie pod kłodę, ciaśniejsza wolta, miękkie ciało od nosa po ogon oznaką gotowości do zatrzymania przez odangażowanie zadu
Zdj. 7 Odangażowanie zadu -„wyłączenie silnika ruchu” z wypadnięciem zadu na zewnątrz i miękkie zatrzymanie z pyskiem skierowanym do trenera
Zdj. 8 Poprawnie wykonywane ćwiczenie ustąpienia zadem już tylko od spojrzenia i energii trenera
Ćwiczenie to przeprowadzamy z ziemi do uzyskania pełnej, miękkiej, akceptacji konia jego wykonania we wszystkich chodach. Powtarzając je później z siodła dadzą w efekcie u naszego wierzchowca bezpieczne zatrzymania, na pierwszą prośbę jeźdźca, we wszystkich chodach oraz sytuacjach niebezpiecznych.
Andrzej Makacewicz
05.01.2009r.
NATURAL HORSEMANSHIP – JEŹDZIECTWO NATURALNE cz. 4: Komunikacja